Scholen ondersteunen om diverse leraarskamers te creëren
Het creëren van diverse en inclusieve leraarskamers vraagt inspanningen van iedereen, niet in het minst van schoolleiders. Binnen het project Diverse Leraarskamer wilden we dan ook scholen, die rond dit thema wilden werken, de kans geven zich te laten ondersteunen via procesbegeleiding. Schoolmaker Zouhra Naeme nam deze begeleiding op zich vanuit meer dan twintig jaar professionele ervaring rond het thema diversiteit; zij was onder andere diversiteitscoördinator bij stad Gent en het stedelijk onderwijs in Antwerpen.
De hulpvraag van de Kleine Wereldburger
De Kleine Wereldburger is een Steiner-basisschool in Borgerhout die in 2021 een vraag neerlegde bij de projectcoördinator. Reeds vanaf de opstart van de school in 2007 was er de vraag om een buurtschool te zijn met oog voor de diversiteit. Dit was echter niet zo evident. De school heeft een inclusief leerplan, de Steiner pedagogie is een inclusieve visie, maar ze voelden dat ze het nog niet goed in de praktijk konden brengen. Tijdens de vraagverheldering bij leerlingen, ouders en leerkrachten, kwamen enkele duidelijke en praktische vragen rond het samenleven in diversiteit op school naar boven: “Hoe kunnen we de jaarfeesten inclusief maken?” “Hoe leren we beter omgaan met conflicten onder leerlingen, leerkrachten en met ouders?” “Hoe zorgen we voor divers didactisch materiaal? “
Het traject
In een voorbereidende fase in schooljaar 2021-2022 werd in eerste instantie via de DISCO-tool de beginsituatie van de school in kaart gebracht: hoe kijken alle schoolactoren naar ‘diversiteit’? Welke attitude hebben ze hier tegenover? Daarnaast faciliteerde Zouhra 2 focusgroepen met leerlingen en leerkrachten waarin de leervragen verder werken verhelderd en geconcretiseerd.
Vanuit deze informatie ging Zouhra tijdens schooljaar 2022-2023 in een eerste fase aan de slag met het team rond ‘peer mediation’ bij de leerlingen. In een aantal sessies werden leerlingen én leerkrachten getraind in het leren oplossen van conflicten tussen leerlingen. Door het opstarten van dit traject kwamen er voor het team nog onderliggende vraagstukken naar boven. Enerzijds stelden leerkrachten vast dat zij zelf het goede voorbeeld moeten geven en maakten ze samen met Zouhra werk van het versterken van verbindende communicatie binnen het team. De aangereikte handvaten brachten een bewustzijn van het belang van verbindend kunnen communiceren met de mensen in hun omgeving, om echt inclusief te zijn naar de ander. De ander mag er zijn, blijft in zijn waarde (ook tijdens een conflict).
Ook het inschrijvingsbeleid werd gewijzigd door dit traject. De manier waarop ouders die hun kind wensen in te schrijven of daadwerkelijke inschrijven, gebeurt nu structureel op een inclusieve manier: iedereen is welkom, ongeacht de achtergrond, mogelijkheden, …
“Het is heel belangrijk om de juiste ingang te vinden met de juiste mindset. Een waarderende mindset verrijkt de dialoog en geeft zuurstof om richting toekomst te denken. Het helpt ons niet vooruit om schuldigen te zoeken of te duiden. Diversiteit is een complex thema en vraagt te werken als een acupuncturist. Samen kleine prikjes toedienen op die factoren (visie, leiderschap, cultuur, structuur, systeem, mensen) die zaken in beweging kunnen zetten. Dit vraagt vertrouwen, competentie en daadkracht.”
De school zal het begeleidingstraject op verschillende manieren verankeren in hun werking. Zo blijft de werkgroep ouders een actieve rol innemen in het geven van adviezen en het uitwerken van concrete acties. Er zijn leerkrachten die zich engageren om het traject verder op te volgen en levend te houden binnen het team, zodat het wordt vastgehouden. Ook de directeur en beleidsondersteuner blijven dit traject opvolgen en ondersteunen. Door het thema blijvend aandacht te geven, en hier regelmatig mee bezig te zijn tijdens onze pedagogische colleges en studiedagen, hoopt de school dat de geleerde lessen verinnerlijkt en een vanzelfsprekendheid worden.
Lessen en aanbevelingen van school en procesbegeleider
Schoolleiding De Kleine Wereldburger: Als je als school divers etnisch-cultureel lerarentalent wil aantrekken zijn er aan aantal zaken waar je mee kan rekening houden. Zorg ervoor dat je inclusiviteit op de voorgrond plaatst in de identiteit van de school en de communicatie daarover. In onze vacature staat bijvoorbeeld: “De Kleine Wereldburger zoekt een geschikte kandidaat, we selecteren daarbij niet op man of vrouw, noch op waar je geboren bent, waarin je gelooft of van wie je houdt”. Mond-aan-mond-reclame is ook belangrijk in het verspreiden van vacatures en de aanwezigheid van voorbeeldfuncties in het team is essentieel. Ook mag je bij ons je hoofddoek dragen. Om een divers lerarenteam op een goede manier te leiden is het dan weer belangrijk om goede vertrouwensbanden op te bouwen, verbindend te communiceren en kwaliteiten van alle teamleden te erkennen in wat je meebrengt in het team (je religie, huidskleur, achtergrond,…). Ook in de lerarenopleiding is het belangrijk om aandacht te besteden aan verbindende communicatie en inclusief werken in teams.”
Procesbegeleider: “In plaats van ‘ons kent ons’ evolueren we beter richting ‘ons kent de ander’. Een proactief doordacht personeelsbeleid vraagt een constructieve kritische introspectie en analyse: “Waar zitten onze drempels? Hoe sturen we onze drempels bij? Wie bevragen we over onze drempels? Waar zijn onze hefbomen? Wie bevragen we over onze hefbomen?”
Tips om zelf aan de slag te gaan
- Lees hier de aanbevelingen voor schoolteams, schoolleiders, lerarenopleiders en beleidsmakers vanuit het brede project of laat je inspireren door de enorme rijkdom aan bronnen en tools die voorhanden zijn.
- Surf naar Inclusion Academy en profiteer van een exclusieve korting. Voor slechts 299 EUR per jaar krijgen jij en je team onbeperkte toegang tot de onlinecursussen, om je vaardigheden en kennis rond inclusie te versterken, dankzij onze partner Allyens, expert in inclusieve organisaties. Stuur een mailtje naar welkom@inclusionacademy.be.
