Zij zijn de rode draad doorheen de Teach for Belgium-aanpak: de onderwijstechnieken, oftwel Teaching Techniques1, die voor rust, routine en eigenaarschap bij de leerlingen zorgen en startende leerkrachten een duidelijk kader geven om hun klas te handhaven en effectief les te geven.
10 van onze deelnemers en alumni hebben speciaal voor jullie hun favoriete onderwijstechnieken geslecteerd en delen hieronder hun top 10 met jullie.
Welke ga jij uitproberen in de klas ?
1/ Strong Start
De techniek ‘strong start’ oftewel ‘sterke start’ is erop bedacht een efficiënte routine te bedenken en vast te leggen om het klaslokaal binnen te komen en aan de les te beginnen.
« Je hebt de leerlingen onmiddellijk op scherp. Natuurlijk zijn er altijd wat hick-ups voordat ze hun boeken hebben en effectief opletten, maar deze techniek is wat het beste werkt voor mij om hun volledige aandacht te krijgen meteen aan het begin van de les. Als ik dit niet meteen doe kost het nadien veel meer moeite om ze daarna weer terug aandachtig te krijgen. Het schept echt het kader voor de rest van je les. »
Philippe Hinnekens – leerkracht Engels en Nederlands, Atena 2023
2/ Post It
De techniek ‘post it’ oftewel ‘zichtbaar lesdoel’ helpt de leerkracht een duidelijk en exact leerdoel voor elke les te bepalen en dit zichtbaar te maken voor de leerlingen (bvb. door het lesdoel aan het begin van de les op het bord te zetten in functionele taal, telkens op dezelfde plek).
« De techniek ‘post it’ is mijn favoriete onderwijstechniek omdat het me hept heel intentioneel aan mijn les te beginnen, het is echt de ‘waarom’ van mijn les. Het lesdoel formuleer ik altijd aan de hand van een werkwoord dat een actieve handeling suggereert : ‘ik kan…’, ‘ik vertel… ‘, ‘ik schrijf…’. Dit geeft dynamiek aan de les en geeft de leerlingen zelfvertrouwen. Tegelijkerheid zien de leerlingen waar zij, samen met jou als leerkracht, naartoe werken. Aan het einde van de les kan je zo ook veel makkelijker terugkomen op het lesdoel en aftoetsen of het doel behaald is. Wat maakte het verschil en wat ontbrak er eventueel nog om er te geraken? »
Marielle – leerkracht Nederlands, Ubuntu 2019
3/Do Now
Met de techniek ‘do now’ oftwel ‘meteen in actie’ geef je je leerlingen een korte invuloefening die ze zonder instructie of begeleiding van de leerkracht kunnen doen voordat je aan de les begint.
« Ik doe aan het begin van elke les een ‘meteen in actie’ die gelinkt is aan het huiswerk van die dag zodat ik kan checken of de leerlingen hun huiswerk gemaakt hebben. Ik zet ze hiermee meteen aan het werk en het is bovendien in eerste lijn een handige truc om hen rustig te krijgen en in tweede lijn de gelegenheid om te checken of ze leerstof verwerkt hebben.»
Charlotte – leerkracht wiskunde, Atena 2023
4/ Stretch it
Met de techniek ‘stretch it’, oftwel ‘stretchen’, ‘beloon’ je juiste antwoorden met doorvragen.
« Blijven doorvragen, meer willen weten en geen genoegen nemen met een simpel antwoord werkt voor mij in de klas heel goed omdat hierdoor leerlingen kunnen laten zien dat ze de leerstof begrijpen en dat ze een gegrond antwoord kunnen geven. »
Wim – leerkracht lager onderwijs, Kahuna 2022
5/ Warm & Strict
Met de techniek ‘warm & strict’ oftwel ‘warm én strikt’ stel je je als leerkracht zowel streng (conséquent) als verbindend op om ene boodschap van hoge verwachtingen, zorg en respect naar de leerlingen toe uit te dragen.
« Ik vind dat als je deze onderwijstechniek toepast, je een vrij goede connectie met je leerling creëert. Enerzijds kan je hierdoor de leerling tot de orde roepen en aan de andere kant laat je zien dat hij/zij desondanks nog altijd welkom is bij mij en vragen kan stellen. Wat gezegd of gedaan is betekent niet dat we niet terug weer connectie kunnen maken. Het draait bij deze onderwijstechniek echt om verbinding. »
Karel – leerkracht Nederlands, Kahuna 2022
6/ Circulate
De techniek ‘circulate’, oftwel ‘circuleren’ houdt in dat je als leerkracht strategisch doorheen het klaslokaal beweegt gedurende de hele les.
« Door te circuleren kan ik pas echt zien of alle leerlingen aan het werk zijn en vanuit daar meteen de leerling die het moeilijk heeft te hulp schieten. Ik kan nagaan of hij of zij alles begrepen heeft en niet achterloopt op de rest van de klas.»
Mireille – leerkracht wiskunde Kahuna 2022
7/ Least Invasive Intervention
De techniek ‘least invasive intervention’, oftwel ‘minst ingrijpende interventie’ is erop bedacht de lestijd te optimaliseren en onaangename onderbrekingen te beperken door leerlingen die niet (meer) met de les bezig zijn op een subtiele en niet-ingrijpende manier terecht te wijzen.
« Als de onderbreking niets te maken heeft met het onderwerp waar ik mee bezig ben probeer ik te vermijden dat mijn interventie afeidt van het onderwerp en rest van de leerlingen meetrekt. Ik kan dan met een hele kleine opmerking of beweging de focus terugbrengen naar het onderwerp i.p.v. dat ik te veel aandacht geef aan de afleiding en dat mijn les dan om zeep is. Daarnaast zet je de leerling niet onnodig in zijn/haar hemd waardoor je een eventueel later conflict vermijdt. »
Harold – leerkracht wiskunde, Kahuna 2022
8/ Break it Down
De techniek ‘break it down’ oftwel ‘behapbare vragen’ geeft je als leerkracht de mogelijkheid om een leerling die een fout maakt of na een ‘cold call’ (willekeurig aanduiden) niet kan antwoorden precies voldoende hulp te bieden om de oorspronkelijke vraag of kwestie toch (deels) te beantwoorden/ op te lossen.
« Wanneer ik een vraag stel aan de leerlingen vind ik het belangrijk dat ze tot een antwoord komen. Als dat niet direct lukt help ik graag om dit op te breken in kleinere behapbare stukjes. Deel het op in kleine stapjes, of het nu gaat om een vraag of een project, dan weten ze hoe ze verder moeten of hoe ze tot een antwoord kunnen komen.»
Halima – leerkracht wetenschappen, Kahuna 2022
9/ Change the Pace
“De techniek ‘Change the Pace’ oftewel ‘Varieer de dynamiek’ bestaat uit het intentioneel ritme aanbrengen in elke les door het afwisselen tussen verschillende soorten activiteiten en werkvormen om de aandacht en de motivatie van de leerlingen vast te houden, en dit gedurende het volledige lesuur.
« Ik wil absoluut vermijden dat de leerlingen zich vervelen tijdens mijn les en ben dus elke les echt actief op zoek naar meerdere activiteiten van maximaal 10 maar over het algemeen 7 minuten per werkvorm. Ik wissel dan niet per se van inhoud of van oefening maar ik breng de stof of de activiteit op een andere manier aan. De leerlingen hebben zo het gevoel dat ze veel ‘in beweging’ zijn en veel nieuwe dingen doen en dat helpt echt enorm. »
Benjamin – leerkracht Nederlands, Meraki 2021
10/ Exit Ticket
Met de techniek ‘exit ticket’ kan je elke les afsluiten met een taak die gelinkt is aan je doelstelling van je les van die dag. Hiermee kan je meten hoe effectief je les was, voor jezelf en voor je leerlingen.
« Het geeft je een snel beeld van wat de leerlingen hebben meegekregen tijdens de les. Het doet henzelf nadenken over de les, en het is tegelijkertijd ook een methode om na te denken over wat ze geleerd hebben zodat ze de stof achteraf beter onthouden. »
Natasja – leerkracht Engels, Atena 2023
BONUS: nog één extra onderwijstechniek voor jullie
De techniek ‘Positive Framing’ oftewel ‘positief bekrachtigen’ helpt de leerlingen het beste van zichzelf te geven door hen continu op een positief geformuleerde manier aan te spreken en constructieve feedback te geven.
« Ik probeer altijd zo veel mogelijk mijn woorden en feedback op een positieve manier te formuleren. Wanneer leerlingen gewend zijn een pluim te krijgen voor het proberen, zelfs al is het antwoord niet juist, dan creëer je een cultuur waar proberen en moeite doen waarde krijgt, en waar niet enkel exactheid telt. De techniek Positive Framing zet ook de leerlingen die zich inzetten in de les in de bloemetjes, in plaats van de focus te leggen op die leerlingen die niet meedoen. Hierdoor vermijd je conflictsituaties met en tussen de leerlingen en ook als leerkracht is het gewoon positiever om te focussen op diegenen die meewerken. Indirect motiveer je hen misschien de volgende keer wel op te letten. »
Louis – leerkracht wiskunde, Kahuna 2022
Wil jij meer leren over de onderwijstechnieken en ze zelf in de praktijk leren toepassen?
- Schrijf je nog in voor ons evenement ‘Let’s Talk About Equity in Education’ en 13/3 en neem deel aan onze interactieve workshops.
- Solliciteer voor ons programma en krijg 2 jaar lang individuele training en coaching als startende leerkracht.
- Contacteer ons om in gesprek te gaan over de mogelijke professionaliseringstrajecten voor jouw school, scholengemeenschap of organisatie.
