In de week van de poëzie getuigden enkele leerlingen en leerkrachten over de belevenissen van elke dag. Het eerste deel (dag 1,2 en 3) is terug te vinden op de blog van de Franstalige website.
Dag 4 – Poëzie als therapie in de klas ‘Alles dicht? Dan dicht!’ (Gwyn)
Altijd heb ik gedichtjes geschreven. Schrijven deed me altijd de tijd even vergeten. Als kind schreef ik versjes. Als puber werden mijn schrijfsels dramatischer, bombastisch en doortrokken van liefdesverdriet en weltschmerz. De adolescentie voorbij probeerde ik een gedicht te schrijven, of beter gezegd een Gedicht met een grote G. Kunst met een grote K. Hoe meer ik probeerde, hoe gefrustreerder ik soms raakte. Ik studeerde literatuur, ik las en lees, en nooit leek het me goed genoeg. In schrijfcursussen werd me op het hart gedrukt dat dit géén therapiegroepje was, en ook wat de ‘verboden woorden’ waren. ‘Goud, eeuwig, smart..’ een echte dichter schrijft zoiets niet.
Als leerkracht voor de klas in Brussel realiseerde ik me steeds vaker dat – hoewel ik misschien niet de meest gestructureerde lessen gaf – ik de leerlingen wel anders kon bieden. Toen ik zelf (tijdelijk?) mijn ‘strijd’ opgaf – het lesgeven en het Dichten met een grote D – kwam ik uit bij poëzie-therapie. De pubertijd is de levensfase bij uitstek waarin mensen uitvinden wie ze zijn en op zoek zijn naar vormen om zich te uiten. Een tekst of liedje schrijven is het perfecte middel voor zelfexpressie. En wat de cynische kunstcritici ook zeggen, álle mensen hebben behoefte om hun gevoelens te onderzoeken en te uiten. Dichten is één vorm van de vele die er zijn. Alles wat je nodig hebt is een pen, papier, je opgekropte woede of onbeantwoorde liefde en voilà, een gedicht! Leerlingen zijn trots en ervaren voldoening als ze zo’n persoonlijk kunstwerkje hebben gemaakt dat ze met mensen kunnen delen.
Veel leerlingen zijn nog nooit echt in aanraking gekomen met poëzie, maar wél met muziekteksten en rap. Een poëzieles moet niet over ‘de canon’ of alexandrijnen te gaan als je je klas mee wilt hebben. Er zijn genoeg interessante teksten van zangers en rappers die als uitgangspunt kunnen dienen. Laat zien dat Tupac teksten schreef met politieke statements, maar ook dat je boos kunt zonder verbaal agressief te zijn en verlangens kunt verwoorden in metaforen. Dat je boos mág zijn, op je ouders, op school, op dat je je thuis zit rot te vervelen in quarantaine. En dat je de tijd kunt doden met dansen of boxen maar óók met woorden. Creëer geen harde competities. Straf de puberdramatiek niet af en tel in godsnaam de syllaben niet. (Als je ze mee hebt kan dat nog altijd…)
Na mijn bezoek aan klas vijfdejaars kregen de leerlingen de opdracht zelf een gedicht te schrijven. Het was – ook voor de leerkracht – een mooi middel om te zien wat er nu speelde in die hoofden die je iedere dag voor je hebt. Dit waren gedichten van echte pubers; het waren Grote Woorden, ze gingen over Vrijheid, Vriendschap en Grote Verlangens. Soms zorgde Google Translate voor eclectische werkjes. Dat is ook oké. Misschien is zo’n gedicht dan stof voor de les Nederlands van volgende week. Samen de rare vertaling analyseren.
Gwyn Bouwman, alumni van Teach for Belgium
(Een geromantiseerd voorbeeld van aanpak? Kijk de film Dangerous Minds)
- Facebook pagina: AllesDicht?DanDicht
- Instagram: gwyn.dicht
Dag 5 – Een conclusie (de leerlingen, Marielle & Fiona)
Enkele getuigenissen
« De Nederlandse week was een geweldige week. We hadden de gelegenheid om een Nederlandstalige schrijver te ontmoeten, Mattijs Deraedt. Voor mij was het de eerste keer dat ik een Nederlandstalige schrijver ontmoette. Ik was tevreden om met hem over zijn gedichten uit te kunnen wisselen omdat ik de oorsprong van hen maar ook de reden ontdekte waarom hij sommige van zijn werken schreef, waar hij hen schreef, enz. Dankzij de Nederlandse week, met mijn groep waren we in staat om een mooie poëzie te schrijven en vooral te presenteren aan mensen buiten de school. Ik ontdekte ook vele talenten van de klas: Zij die kunnen rappen, zij die kunnen zingen, … Kortom, deze week gewijd aan het Nederlands was zowel dynamisch als lonend. »
Benkassem Zineb-4D
« Dus gingen we terug naar de klas, ze wachtten op ons en hij introduceerde zich eerst in het Nederlands, we probeerden te begrijpen en vervolgens hebben we vertaald wat hij zei. Alle studenten maakten zo rond een tafel een cirkel, er waren tekeningen voorbereid door de studenten, dus wij. Wij hadden vragen in groepen, vroegen hen en hij antwoordde en telkens als hij antwoordde moesten wij vertalen wat hij had gezegd. Wanneer we naar een andere school gingen, waren we verdeeld in twee; onze school en de andere school. De studenten in de andere school waren een beetje verlegen dus we besloten om te beginnen met het voorstellen van onszelf en dan deden ze hetzelfde. Daarna hebben we onze gedichten aan hen gepresenteerd, in mijn klas waren er mensen die een rap deden, dus we deden dat alles en uiteindelijk had de andere school gedichten gekozen die de beste waren in elke categorie We namen foto’s en uiteindelijk hadden ze eten bereid (chips, cake …) we aten en de dag eindigde »
Balli Hazal-4D
« Mijn klas en ik kregen bezoek van Mattijs Deraedt. Hij is dichter, schrijver en poëzieredacteur bij literair tijdschrift Kluger Hans en woont in Brussel. Hij is erg aardig. We vroegen hem naar zijn leven. We herschreven ook een van deze gedichten met onze Creatie. Hij feliciteerde ons allemaal omdat hij het erg leuk vond. »
Yassin Maryem-4A
“Een initiatief dat over cohortes en taalgrenzen heen gaat, dat kan ik niet anders dan toejuichen. Als ik daar dan zelf een mini-steentje aan kan bijdragen door iets waar ik zelf gepassioneerd door ben en bovendien gesteund door Teach for Belgium, dan doe ik dat met alle plezier! “
Els Bruynooghe – lerares in het Koninklijk Atheneum van Anderlecht
Een conclusie
Samenwerken maakt de leerkrachten sterker en de leerlingen rijker.
De leerlingen van 1CA creëerden in het begin van het schooljaar een overeenkomst van hun verwachtingen voor een geslaagde ervaring in hun nieuwe school. Dit vertaalde zich in een mindmap van waarden die voor hen belangrijk zijn. Voor mijn 16 leerlingen leverde dat een totaal van 16 waarden op die ook door al hun leerkrachten belichaamd worden. We maakten de belofte om ons hier samen aan te wijden.
Eigen aan de teach-vorming is dat er regelmatig workshops, ontmoetingen en vormingen worden georganiseerd. Op zo’n moment leerde ik Fiona kennen. Haar gedrevenheid, focus en rust maakt het heel interessant om naar haar te luisteren. Haar ervaring maakt van haar een wandelende ideeënbox. Heel nieuwsgierig vroeg ik haar hoe ze haar leerlingen actief doet leren:
- Er zijn ambassadeurs in haar klas zoals een advocaat en een tijdambassadeur
- Ze maken gedichten voor de poëzieweek
- Ik mocht in haar klas komen voorlezen, we bereiden later samen een andere les voor
- Ik vond de mindmap met waarden van mijn klas mooi maar ik wou er nog iets meer mee doen. Fiona stelde voor dat haar leerlingen hier een gedicht rond zouden maken voor mijn klas.
Fiona is creatief en heeft veel ervaring. Ik leer graag bij en houd van uitdagingen. Onze prille samenwerking beloofde een boeiende ervaring te worden. Projecten als deze brengen een nieuwe dynamiek in de klas.
De dag nadien vertel ik het aan mijn leerlingen. Ze zijn enthousiast: “leerlingen van het vierde? Komen ze dan naar hier?” zeiden ze.
Ik stuurde een mail naar Fiona tijdens de les, zo leerden ze ook over de structuur van een mail. Spontaan bespraken ze al hoe ze die gedichten wilden beoordelen en de auteurs (leerlingen) ontvangen om hun prijs te geven.
Juist, een prijs…
Els ontmoette ik ook na een Teach-vorming. Ze is zo inspirerend. Nieuwsgierig, greep ik de kans om met haar te delen.
Els was ingenieur en is nu leerkracht wetenschappen. Ze is heel open en gelooft sterk in vakoverschrijdend werken. Haar oplossingsgericht denken maakte mij direct een grote fan van haar. Els is oprichter van Makerspace en bleek dus de ideale persoon om de prijzen te creëren. Ik stuurde ze het ontwerp dat mijn leerlingen en ik in gedachten hadden en ze zorgde voor een prachtig resultaat. De tevredenheid op de gezichten van onze laureaten, de fierheid van mijn leerlingen om prijzen te overhandigen… het waren zeer memorabele momenten. Als leerkracht krijg ik voldoening om mijn leerlingen te zien groeien in vakkennis en ook in persoonlijke ontplooiing.
De grootste troef van Teach for Belgium is volgens mij de kwaliteit van haar deelnemers, de verscheidenheid in kennis, inzichten, expertise en talenten. Dit beklijft des te meer in een context van bescheidenheid, love for feedback, lifelong learning en sharing is caring en een gezamenlijk doel: meer equity in ons onderwijs voor alle leerlingen.
Voldoende ingrediënten dus om mijn klein nieuwsgierige en behulpzame persoon te doen bloeien, groeien en sterker worden. Samen brainstormen, elkaar observeren, lessen samen voorbereiden, co-teaching… Laten we nog meer gebruik maken van de rijkdom in en buiten Teach door samenwerkingen te bestendigen als zuurstof voor een bruisend onderwijsveld.
