Een maand geleden deelden we onze ervaringen en aanbevelingen rond het lerarentekort met de leden van de Commissie voor Onderwijs van het Vlaams Parlement. In alle commotie rond het Corona-virus, zouden we bijna die andere crisis in ons Vlaamse onderwijs uit het oog verliezen. Bijna nergens ter wereld is de kloof tussen de laagst presterende groep leerlingen en de hoogst presterende groep zo groot. Deze kloof houdt sterk verband met de sociaaleconomische achtergrond van een leerling, en brengt een enorme monetaire en niet-monetaire kost mee voor onze samenleving. Onze lerarenteams zijn bij uitstek diegenen die hier het verschil kunnen maken. Zij creëren excellent onderwijs, waar de lat hoog gelegd wordt voor álle leerlingen en waar al die leerlingen ook overheen worden geholpen. Hoe kunnen we deze kwaliteit garanderen, binnen de dreigende context van het lerarentekort, dat steeds grotere proporties aanneemt?
De leraar als atleet
Wat als we een leerkracht beschouwen als een atleet, die topprestaties moet neerzetten om leerlingen excellent onderwijs te bieden? Die enkel sterker kan worden door continu bepaalde onderdelen van de onderwijspraktijk in te oefenen? Die een coach nodig heeft om hem daarin te begeleiden? Die feedback moet krijgen om prestaties te verbeteren, van leerlingen, collega’s, leidinggevenden, ect.
Excellente leraren gezocht
Met Teach for Belgium dragen we bij aan het aanpakken van deze uitdagingen door sterk gemotiveerde en sterk ondersteunde leerkrachten in knelpuntvakken te brengen naar de meest kansarme leerlingen. Want samen kunnen we een verschil maken, en kansen creëren voor hen die met minder kansen starten.
Het lerarenberoep: het mooiste of het zwaarste beroep ter wereld?
We bevroegen deelnemers en alumni van het programma wat de factoren zijn die mensen naar het beroep halen en welke degenen zijn die hen eerder uit het beroep duwen. Wat betreft die eerste factoren komen vooral de intrinsieke aspecten van het beroep naar voren (impact, betekenis en passie); voor de tweede groep wordt er verwezen naar arbeidscondities en ‘imago’ (frustraties rond schoolbeleid en -systeem, lage maatschappelijke waardering van het beroep en job onzekerheid).
De cijfers liegen er niet om: in de grootsteden stopt bijna de helft van de starters ermee binnen de 5 jaar.
Maar er is hoop! Want aan die laatste groep factoren kunnen we werken. Systemen en percepties zijn maakbaar en kunnen veranderen.
Meer zij-instromers
We hebben elk talent nodig in ons onderwijs! Maar hoe trekken we deze zij-instromers aan?
Zouden we het lerarenberoep anders ‘in de markt kunnen zetten’? Laat ons niet alleen de focus leggen op de impact die je als leerkracht hebt op je leerlingen (zoals de ‘Influencer’-campagne van minister Crevits terecht deed), maar ook op de professionele leerkansen die in het lerarenberoep liggen en die in diverse sectoren gevaloriseerd worden. Denk aan project- en people-management, organisatievaardigheden en omgaan met deadlines, doelen vooropstellen, evalueren en processen bijsturen. Als je erin slaagt een groep pubers écht te boeien en te laten leren, zet je dan niet net dezelfde vaardigheden in die je nodig hebt om teams succesvol te managen?
Te vaak nog staat er een grote muur tussen de onderwijswereld en de wereld daarbuiten, waardoor veel potentiële zij-instromers zich niet betrokken voelen bij onderwijs. Laat ons deze kloof verkleinen door uitwisseling te stimuleren op alle mogelijke manieren (gastleerkrachten, uitwisselingsprojecten, duaal lesgeven,…). Laat mensen proeven van het onderwijs, van het lerarenberoep. Laat hen voelen dat onderwijs iets is van ons allemaal!
Tenslotte zijn er nog steeds heel wat talentenvijvers waar we nu niet uit vissen. Denk aan sterke rolmodellen met diverse etnisch-culturele achtergronden of STEM-profielen. Mensen die we broodnodig hebben, maar nu onvoldoende bereiken. Laat ons niet blijven wachten tot die sterke profielen naar ons komen, maar laten we gerichte campagnes opzetten en actie ondernemen om de juiste mensen te vinden.
Cruciaal in al deze elementen is communicatie: laat leerkrachten ambassadeurs zijn van hun beroep en op die manier anderen over de streep trekken.
Praktijkshock
Startende leerkrachten ervaren vaak een enorme shock wanneer ze in het werkveld stappen. In welke andere job wordt er van een onervaren werknemer hetzelfde, vaak zelfs meer verwacht dan van een ervaren werknemer? Volledige verantwoordelijkheid over klassen, de meest uitdagende groepen, versnipperde lesopdrachten: starters krijgen heel wat op hun bord. Het lerarenberoep is daarnaast nog te vaak een individueel beroep, zowel door de structuur als de cultuur. Starters voelen zich in competitie met elkaar, hebben angst om te falen of beoordeeld te worden en hebben te weinig ruimte en ondersteuning om écht te kunnen samenwerken. De combinatie van al deze uitdagingen duwt heel wat startende leraren uit het beroep.
Laat ons out-of-the-box denken en de kloof verkleinen tussen de initiële opleiding en de aanvangsbegeleiding gedurende die eerste cruciale jaren, en ondersteuning op maat bieden, vanuit hun eigen persoonlijke groeiproces en noden binnen de context waarin ze aan de slag zijn.
Een veilige lerende omgeving is cruciaal om een leerproces op gang te brengen. Creëer voor starters dus die veilige omgeving met ruimte om zich professioneel te ontwikkelen en aandacht voor de intrinsieke motivatie die hen heeft doen besluiten voor het lerarenberoep te kiezen.
We staan allemaal samen voor dezelfde opdracht: excellente onderwijstalenten aantrekken én ondersteunen; een veilige lerende gemeenschap creëren opdat leerkrachten kunnen groeien richting topprestaties, zich goed voelen in hun job en hun impact kunnen realiseren.
Elke crisis biedt opportuniteiten. Laat ons nú de kansen grijpen!
Klaartje Volders
