Van lerarentekort naar lerarenstrategie: Wat twee jaar NEST-project ons leert…

Lerarentekort? Er is helemaal geen lerarentekort! 

Generatiestudenten, net-afgestudeerden die toch nog gaan voor die extra educatieve master, zij-instromers die massaal kiezen voor lesgeven… animo voor het lerarenberoep blijft niet uit. Heel veel mensen blijven kiezen voor de mooiste job die er is: leerkracht.

En toch lukt het ons onderwijs niet deze mensen ook daadwerkelijk voor de klas te houden. Eigenlijk is er geen tekort aan leerkrachten, maar ontbreekt het aan een écht duurzaam kader om hen te begeleiden in hun eerste jaren voor de klas, waardoor bijna 37% van de starters binnen de drie jaar alweer uitstroomt.

Het professionaliseren van de aanvangsbegeleiding met oog op het aanleren van vaardigheden, reflectief vermogen en veerkracht bij startende leraren, biedt hier soelaas en zou de sleutel tot een nieuwe lerarenstrategie kunnen zijn.  

Via het tweejarig Erasmus+-onderzoeksproject NEST (Novice Educator Support and Training) hebben we nu juist net daarop ingezet: tussen juni 2021 en juni 2023 ontwierpen, implementeerden, evalueerden en verspreidden we een nieuw mentorschap-op-maatsysteem voor aanvangsbegeleiders om startende leerkrachten in scholen met veel sociaaleconomisch kwetsbare leerlingen efficiënter en duurzamer te begeleiden.  

In België trainden en begeleidden we maar liefst 48 aanvangsbegeleiders in de Franstalige en Nederlandstalige gemeenschap, die op hun beurt 463 starters in 35 verschillende scholen ondersteunden. Daarnaast ontstond er een ware synergie met onze partners Onderwijscentrum Brussel en Fédération Wallonie-Bruxelles: gedeelde expertise, waardevolle uitwisseling en intensief teamwerk gaven het project een extra dimensie, en dit allemaal met één doel voor ogen: alle startende leerkrachten toegang geven tot uniforme en kwalitatieve aanvangsbegeleiding om zo duurzaam mogelijk in hun uitdagende job gecoacht te worden. 

Veel dingen die ik wilde uitwerken als aanvangsbegeleider werden bevestigd binnen het NEST-traject, hierdoor kreeg ik de boost om er verder mee aan de slag te gaan.

Sebastiaan, aanvangsbegeleider Atheneum Antwerpen

Waar de Franstalige en Nederlandstalige gemeenschap in België de dingen vaak anders zien en doen, en het onderwijssysteem en -context toch wel wat van elkaar verschillen, bleken de aanvangsbegeleiders van de twee taalgemeenschappen toch ook vooral één ding gemeen te hebben: nood aan verbinding én uitwisseling. Hoewel er in het eerste jaar van het project twee aparte trainingen opgezet werden voor de twee mentorgroepen en ze beide aan de slag gingen met hun eigen gecontextualiseerde inhouden vol handvaten tot transformationeel coachen, de balans vinden tussen directief en facilitatief mentoring en een persoonlijk ontwikkelingsplan, groeide ook de nieuwsgierigheid naar de “Ander”.  

We startten het tweede jaar dan ook met een inspirerende kick-off waar de deelnemende aanvangsbegeleiders van beide taalgemeenschappen eerst deelnamen aan een focusgroep rond drempels en hefbomen voor effectieve aanvangsbegeleiding. Aansluitend kwamen ze samen en wisselden uit. En wat bleek: er liggen in het Belgisch onderwijssysteem heel wat kansen om goede aanvangsbegeleiding uit te bouwen, wat ontbreekt echter is een duidelijk kader, degelijke training tot coach waarbij vaardigheden en verbinding hand in hand gaan, én een echt mandaat voor de job.  

Het tweede jaar stond dan ook in het teken van verdere verdieping van de coachingskaders en vooral heel veel oefenkansen. De mentoren, die in het eerste jaar een hybride traject volgden van live groepsessies, individuele coachingssessies en online leerinhouden via een digitaal platform, kregen in hun tweede jaar een masterclass met verschillende interactieve groepssessies en opnieuw individuele coachings. Ook werd er in april in samenwerking met Be education.beeen tweetalig online panel georganiseerd waar we in gesprek gingen met onze trainers, aanvangsbegeleiders, startende leerkrachten en partners van het project. In mei kwam de stuurgroep, een consortium van de 6 deelnemende landen, onlangs opnieuw samen, in Boekarest ditmaal. Succesverhalen werden gedeeld, de eerste belangrijke inzichten vanuit het onderzoek werden onder de loep genomen, we gingen in gesprek met beleidsmakers, leerkrachten en mentoren uit Roemenië, en we zetten nieuwe lijnen uit om de bevindingen zo veel mogelijk te delen en te verankeren binnen ons eigen onderwijsveld

In mei volgden de mentoren hun allerlaatste groepssessie en sloten we hun intensief trainingstraject van ruim 40 uur af waarin de volgende competenties ontwikkeld werden: begrip van de professionele rol van de mentor, vermogen tot zelfreflectie en zelfverbetering, vaardigheden om relaties op te bouwen, actie en eigenaarschap oproepen bij anderen, verschillende mentorstrategieën toepassen. 

Je wordt constant uitgedaagd, met nieuwe tools en binnen een veilige sfeer, en het geeft mij energie om dat nu op een goede manier te kunnen toepassen.

Bruno, aanvangsbegeleider Don Bosco Technisch Instituut Sint-Pieters-Woluwe

Mijn reflectiegesprekken met starters zijn nu helemaal anders; ik luister, ik stel vragen, ik ben niet meer zelf heel de tijd aan het woord. Wat een verbetering! Wat ik dacht mijn stijl niet te zijn, doe ik nu supergraag.

Linda, aanvangsbegeleider TSM

Het NEST-project heeft zich zo als een ware leergemeenschap ontpopt, in het eerste projectjaar namen meer dan 450 mentoren en 1300 startende leerkrachten in vijf verschillende landen deel. Tevens stimuleerde het project intensieve samenwerking met verschillende ministeries, onderwijsexperts en andere Teach for All-partners. De definitieve resultaten van het project zullen eind 2023 beschikbaar zijn en worden dan Europawijd verspreid, in de eerste helft van 2024 zal er een officieel NEST-event in Brussel plaatsvinden. In België zullen we de komende maanden inzetten op het verspreiden van de NEST-inzichten onder onderwijspartners en beleidsmakers in beide taalgemeenschappen. Door bruggen te bouwen en aanvangsbegeleiders de juiste kaders en training te bieden kunnen startende leerkrachten de nodige vaardigheden, het reflectief vermogen en de veerkracht ontwikkelen om duurzaam aan de slag te blijven in het onderwijs. En alleen zo kunnen we onze volgende generatie, en in het bijzonder onze meest kwetsbare leerlingen, het onderwijs bieden waar ze niet alleen nood aan, maar ook recht op heeft.

Meer lezen over dit thema:  

Het eerste NEST-jaar onder de loep… – Teach for Belgium 

Teach for Belgium aan de slag met het mentorprogramma NEST – Teach for Belgium 

Meer informatie over de onderzoeksresultaten, de focusgroep of samenwerken rond effectieve aanvangsbegeleiding? Neem contact op met danielle.morroy@teachforbelgium.be  

Vond je dit artikel leuk? Deel het met je netwerk!

Lees ook...

Ontmoet Alumnus Stijn

  In 2021 maakte Stijn de overstap naar het onderwijs en vervoegde de cohorte Meraki die van 2021 tot 2023 het Teach for Belgium-leiderschapstraject doorliep.

Lees meer »

Inschrijven voor onze newsletter

* indicates required
NL
This site is registered on wpml.org as a development site.