‘De erkenning van mijn leerlingen is de mooiste bonus’

De studio van Pierre Brynaert (66) ligt pal tegenover Pilar, het nieuwe cultuurcentrum van de VUB, in Etterbeek. Vanuit zijn raam ziet de tweetalige Brusselaar dagelijks honderden studenten van en naar de campus rushen. Ook het merendeel van zijn buren zijn blokkende jongeren. ‘Als 18-jarige droomde ik ervan om op kot te gaan, maar mijn ouders konden het niet betalen’, glimlacht Pierre terwijl hij hond Charlie een aai over zijn kop geeft. ‘Veertig jaar ­later krijg ik nu toch mijn kans.’

Een jonge ziel in een oud lichaam, dat is Pierre ten voeten uit. Niets aan zijn sobere outfit en rustige stem verraadt dat hij decennialang meedraaide aan de top van de internationale zakenwereld. Als human­resourcesmanager werkte hij onder meer voor AstraZeneca, Winstar en Novartis. Zijn gezin volgde hem naar Zwitserland en Italië. Genoeg gewerkt om met vervroegd pensioen te gaan, zou je denken. Maar nee, op zijn 62ste koos Brynaert alsnog voor een nieuwe carrière. Sinds vier jaar staat hij vier dagen per week voor de klas in het ­Institut de l’enfant-Jésus in Etterbeek. ­Brynaert is er klastitularis en geeft wiskunde en boekhouden aan de derde graad.

‘In de laatste firma waar ik werkte, was ik global chief hr officer’, vertelt hij. ­‘Hoger kun je niet klimmen. Toch was ik al een tijdje mijn motivatie kwijt. Het vele reizen werd zwaar en ik kon me maar moeilijk vinden in de traditionele visie op personeelsbeleid die het bedrijf uitdroeg. Ik had twee opties: vijf jaar ongelukkig zijn tot aan mijn pensioen of ontslag nemen, hoe risicovol dat op mijn leeftijd ook was.’

‘Mijn jaarloon nu is mijn vroegere maandloon. Op restaurant gaan kan ik me niet meer permitteren’

Een oude vriend herinnerde hem aan zijn jeugddroom om leraar te worden. Na zijn studie toegepaste economie volgde Pierre als jonge twintiger nog een lerarenopleiding, maar door de crisis in de jaren 80 vond hij nooit een job. ‘Uit noodzaak ging ik bijlessen geven. De vader van één van mijn leerlingen was directeur bij de ­Banque Nationale de Paris. Hij vroeg me om voor hem te komen werken en zo ben ik een ander pad ingeslagen.’

Faalangst

Vandaag is de situatie helemaal anders. Het lerarentekort is nijpend, zeker voor leerkrachten wiskunde. Van de mensen die in de derde graad secundair wiskunde geven, heeft amper 16 procent het juiste ­diploma. Pierre kwam als geroepen. Via het internet kwam hij in contact met Teach for Belgium, een non-profitorganisatie die mensen opleidt die zich specifiek willen inzetten voor sociaal-economisch kwetsbare leerlingen. Tijdens een intensieve crash course in de zomervakantie bereidde Pierre zich voor op zijn nieuwe job. ‘Tijdens een van de rollenspellen begon onze docent in het Swahili instructies te geven. Je begrijpt instant hoe anderstaligen zich voelen op school. Als een kind mijn woordenschat nu niet begrijpt, dan zal ik er alles aan doen om het anders uit te leggen. Of ik vraag aan een klasgenootje met dezelfde moedertaal om bij te springen.’

De ervaring komt goed van pas, want in Pierres klas hebben bijna alle leerlingen andere etnisch-culturele roots. Voor veel jonge leerkrachten is Brussel wel de laatste plek waar ze willen starten, maar Pierre koos er bewust voor. ‘Weet je, ik wéét hoe die kinderen zich voelen, ik heb zelf een moeizaam schoolparcours achter de rug met veel faalangst en uitstelgedrag. Uit frustratie rebelleerde ik en werd ik een schoolhopper.’

‘Ik had twee opties: vijf jaar ongelukkig zijn tot aan mijn pensioen of ontslag nemen, hoe risicovol dat op mijn leeftijd ook was’

Het is slechts dankzij de inzet van twee leraars in het vierde middelbaar dat het toch is goed gekomen. ‘Van mijnheer ­Samary kreeg ik onverwacht 21/20 voor een essay voor Nederlands, waarop mijnheer Stas zei: “als je zo goed kunt schrijven, waarom lukt dat dan niet voor wiskunde?” Hij heeft me maandenlang elke middag bijles gegeven, zonder daar ooit iets voor te vragen. Toen heb ik besloten: als leraar kun je het verschil maken, dat wil ik later ook doen.’

Pierres jeugd maakt dat hij met kritische ogen naar het huidige onderwijsbeleid kijkt. ‘Het schoolprogramma werkt ­alleen maar voor wie veel discipline heeft, normaal begaafd is en kan rekenen op een goed netwerk. Een minderheid dus. Waarom dwingen we onze kinderen om drie uur op te letten, terwijl we dat als volwassenen zelf niet kunnen? Iedereen kan een diploma halen, maar we moeten onze onderwijsvormen beter afstemmen op de noden van elke leerling.’ Die mensgerichte aanpak heeft hij mee vanuit de hr. ‘Soms geef ik geen les en vraag ik gewoon hoe het met mijn leerlingen gaat. Als ze een leraar stom noemen, vraag ik door. Wat bedoelen ze daarmee?’

Businessclass

Met de overstap van de privé naar het onderwijs moest Pierre afscheid nemen van een royaal leven. Weg bedrijfswagen en reizen in businessclass. Weg appartement in Milaan, designerkledij en creditkaart van de firma. Toch is hij nog nooit zo gelukkig geweest. ‘Mijn jaarloon nu is mijn vroegere maandloon. Op restaurant gaan kan ik me niet meer permitteren. De transitie was moeilijk, zeker omdat mijn studerende kinderen in het begin nog financieel afhankelijk van mij waren. Maar voor het eerst in mijn leven voel ik me nuttig. De ­erkenning van mijn leerlingen is de mooiste bonus.’

Toch voelt Pierre dat zijn job ook zwaar is door de bureaucratie, het klasmanagement en het toenemend complexe gedrag van de leerlingen. In zijn omgeving ziet hij veel uitgebluste leerkrachten. ‘Onze arbeidsmarkt zou veel flexibeler moeten zijn. Waarom staan we leerkrachten niet toe om een break te nemen en twee jaar op het ministerie van onderwijs te gaan werken? Zo weet het beleid beter wat er op de vloer leeft en kunnen mensen daarna met hernieuwde goesting aan de slag.’ Ook omgekeerd is er nood aan meer instroom vanuit de bedrijfswereld: ‘Kennis doorgeven is een prachtig gebaar. Maar zolang je je anciënniteit niet kunt meenemen, zul je een ­ingenieur nooit zo ver krijgen. Ik ben op mijn 62ste ingestroomd aan de laagste loonschaal, dat is niet aantrekkelijk.’

Als het van Pierre afhangt, blijft hij voor de klas staan, zolang hij er plezier in heeft. Maar wellicht moet hij na dit of volgend jaar officieel met pensioen. In de oude boerderij die hij enkele jaren geleden kocht, boven het Italiaanse Perugia, ziet hij zichzelf wel oud worden. ‘Een verwarming is er niet, maar er staan wel appel- en olijfbomen waar ik confituur van maak. En sinds twee jaar volg ik een opleiding permacultuur, die wil ik ook graag in de praktijk uittesten. Een rustig leven in de natuur, dat lijkt me in schoonheid eindigen.’